Araştırma: Türkiyeliler ve Suriyeliler Arasında Ötekilik Endeksi

Ötekilik: Gruplar Arası Algıya Analitik Bir Bakış

Vicdan Vakfı’nın Şubat 2025’te yayınladığı ilk araştırma raporu, Türkiye’de Suriyeliler ve Türkiyeliler arasında ötekilik algısını analiz eden dikkat çekici bir bilimsel adım oldu. “Vicdan hareketi”nin toplumsal diyaloğu güçlendirme hedefiyle örtüşen bu çalışma, yalnızca kavramsal değil, somut veriyle toplumsal ayrışmanın haritasını sunuyor. Raporu buradan indirebilirsiniz:

Ötekilik Araştırması Suriyeliler.pdf

PDF dosyasını indir • 4.80MB

Araştırma Neden Yapıldı?

Çalışma, insanları etnik ya da siyasi kimlikleriyle değil, vicdan temelinde buluşturma arzusunun bir ürünü. Vicdan Vakfı, ötekileştirmenin toplumsal vicdanın önündeki en büyük engel olduğunu savunuyor. Bu bağlamda geliştirilen Ötekilik Algı Endeksi, toplumsal gruplar arasındaki algısal mesafeleri ölçerek, önyargıların anlaşılması ve aşılması için somut veri sunuyor.

Raporun Yazarı ve Yöntemi

Araştırma, Vicdan Vakfı Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Melih Rüştü Çalıkoğlu tarafından tasarlandı, uygulandı, analiz edildi ve hazırlandı. Veri analizi ve raporun hazırlanmasında X (Twitter) Grok 3 Beta etkili bir şekilde kullanıldı. Ötekilik Endeksi, üç boyut üzerinden ölçüm yapıyor: Duygu (sevgi-nefret), İlişki (güven-korku) ve Statü (hayranlık-hor görme). Pilot çalışmada 193 Türkiyeli ve 20 Suriyeli ile çevrimiçi anket yöntemiyle veri toplandı.

💥 Çarpıcı Bulgular

Genel Puanlar

• Türkiyelilerin Suriyelilere yönelik Ötekilik Algı Puanı: -4.99

  • Duygu: -3.03 → Antipati düzeyine yakın

  • İlişki: -2.77 → Çekinme düzeyine yakın

  • Statü: -9.17 → Küçümseme seviyesinde

• Suriyelilerin Türkiyelilere yönelik Ötekilik Algı Puanı: -1.62

  • Duygu: +2.42 → Sempati seviyesine yakın

  • İlişki: +0.08 → Nötr düzeyde

  • Statü: -7.35 → Küçümseme sınırında

• Toplam Ötekilik Mesafesi: 46.61 → Gruplar arasında belirgin bir algısal mesafe olduğunu gösteriyor.

Siyasi Görüşe Göre

• Milliyetçiler: -12.39 → En yüksek ötekilik algısı; özellikle statü boyutunda “küçümseme” eğilimi güçlü.

• Muhafazakârlar: -6.21 → Genel olarak olumsuz bir algı profili.

• Sosyalistler (-3.91), liberaller (-2.99) ve özgürlükçüler (-3.39): Görece daha ılımlı ancak yine negatif yönde.

• İslamcılar: +3.50 → Endekste olumlu yöne geçen tek grup​.

Yaş Gruplarına Göre

• 13-17 yaş: -14.40 → En yüksek negatif algı, özellikle statü boyutunda güçlü bir fark hissi var.

• Diğer yaş gruplarında -2.69 ile -5.58 arasında değişen, genelde çekinme ve küçümseme düzeyinde seyreden algılar gözlemlendi.

Etnik Köken

• Türk katılımcılar: -6.23 → Özellikle statü boyutunda (-10.10) küçümseme sınırında.

• Kürt katılımcılar: +0.45 → Genel olarak nötr ya da hafif olumlu bir eğilim.

• Diğer etnik kökenler: +4.85 → Araştırmadaki en pozitif tutum.

Vicdanla Ölçülen Bir Araç

Bu analiz, klasik sosyal mesafe testlerinden farklı olarak, ötekilik algısını yalnızca davranış niyetiyle değil, duygusal ve statüsel derinlikleriyle ölçüyor. Vicdan Vakfı, bu endeksi geliştirerek sosyal bilimler, politika ve STK dünyasına veri temelli bir çözümleme aracı kazandırmış oldu.